Ekrem Karakaya’nın öldürülmesine reaksiyon gösteren sıhhat çalışanları iş bıraktı: “Elimde silah yok. Önlüğüm var yalnızca… Bırakın bizi!” 112 Acil Fm Haber

7 Temmuz 2022 @serhatsimsek03

Paylaş

112 Acil Fm Haber

Doktorların daralan özlük hakları, sıhhatte şiddet, sıhhat hizmetinin “ticarileşmesi” ve tabip göçü… Bunlar Türkiye genelinde iki gün greve çıkacağını duyuran binlerce sıhhat çalışanının gündemindeki meselelerden sadece birkaçı.

Konya’da Kardiyoloji Uzmanı Dr. Ekrem Karakaya‘nın misyonu başında öldürülmesinin akabinde sıhhat meslek örgütleri, bugün ve yarın Türkiye genelinde iş bırakma hareketi yapacaklarını açıkladı.

Sıhhat çalışanları, iki gün sürecek aksiyonun Anayasa uyarınca demokratik hak kullanımı niteliğinde olduğunu ve milletlerarası kontratlarda de karşılık bulduğunu belirtiyor.

Türk Tabipleri Birliği (TTB) grev öncesinde yaptığı açıklamada, sıhhat hizmeti sunulan tüm ünitelerde acil teşhis ve tedavi endikasyonu olan hastaların bakımının aksatılmayacağını duyurdu.

Ayrıyeten diyaliz hastaları, acil ve riskli hamileler, çocuk aciller, kanser hastaları, ağır bakım hastaları ve COVID-19 şüphelilerinin tedavilerine devam ediliyor.

Bu branşların dışında kalan yüzlerce sıhhat çalışanı, bugün Ankara Hacettepe Tıp Fakültesi önünde buluşarak öldürülen meslektaşları ve sıhhat sistemindeki meselelere ait basın açıklaması yaptı.

İstanbul’da ise aksiyona polis müdahalesi gerçekleşti ve bir tabip kendisini engellemeye çalışan polislere şöyle seslendi:

“Elimde silah yok. Önlüğüm var yalnızca. Ben senin annene baktım, babana baktım… Bırakın bizi!”

‘Değersizleştirilen sıhhat çalışanları, şiddetin objesi haline geliyor’

Doktorların öncelikli gündemi, peşi sıra gerçekleşen sıhhatte şiddet hadiseleriydi.

Şimdi 4 Temmuz günü atağa uğrayan Doç. Dr. Koray Başar’ın şoku atlatılamamışken, Konya’da Hekim Karakaya’nın öldürüldüğü haberi geldi.

TTB bilgilerine nazaran, Türkiye’de son 17 yılda 12 hekim öldürüldü.

Hareket alanında konuşan sağlıkçıların çabucak hepsi, sıhhatte gerçekleşen her türlü şiddet hareketinin ‘genel geçer’ bir hal aldığını söyleyerek tedirginliğini aktarıyor.

BBC Türkçe’ye açıklama yapan TTB Merkez Kurulu Lideri Prof. Dr. Şebnem Korur Fincancı ise sıhhatte şiddeti tırmandıran sebepleri şöyle sıralıyor:

“Tümüyle kâr odaklı sıhhat siyasetleri sıhhat ortamını ve bağlantıları zedeliyor. İktidarın toplumu bölen, düşmanlaştıran ve farklılıkları “öteki” kılan söylemi, şiddeti barındırıyor. Toplum da bu şiddet lisanından etkileniyor.”

“Sağlık alanında ise sıhhati ve sıhhat çalışanlarını, doktorları tüketim objesine indirgeyen bir anlayışla siyaset üretiliyor. Değersizleştirilen ve nesneleştirilenler, şiddetin de objesi haline geliyor.”

Asistan tabiplerin de kelam aldığı harekette; 36 saate varan çalışma müddetleri, nöbet sonraki müsaade hakkının verilmemesi, misyon tarifi dışındaki angarya işlerle uğraştırılması, mobbing ve şiddete maruz kalmaları temel meseleler ortasındaydı.

Sıhhatte Dönüşüm Programı nedeniyle sıkıntıların biriktiğini belirten asistan doktorlar, birçok asistan çalışma şartları nedeniyle intihar ettiğini yahut yurt dışına çıktığını kaydediyor.

‘2021 yılında her gün 80’den fazla sıhhatte şiddet olayı yaşandı’

Hastanede bulunan hasta ya da sıhhat çalışanına yönelik rastgele bir taarruz “beyaz kod” ismiyle kayıt altına alıyor ve Sıhhat Bakanlığı sistemine aktarılıyor.

TTB bilgilerine nazaran, 2020’deki beyaz kod sayısı 11 bin 942 iken, 2021 yılında 29 bin 826’ya yükseldi.

Birliğin Nisan ayındaki açıklamasına nazaran, yalnızca beyaz kod bilgileri bile Türkiye’de 2021 yılında günde ortalama 80’den fazla sıhhatte şiddet hadisesinin yaşandığını gösterdi:

“TTB’nin yaptığı anket çalışmasına nazaran tabiplerin %84’ü meslek hayatlarında en az bir sefer fizikî yahut sözel şiddete uğramış lakin bunların sadece yarısı Beyaz Kod yahut yetkili mercilere bildirimle sonuçlanmıştır. Münasebetiyle Beyaz Kod datalarının buzdağının görünen kısmı olduğunu belirtebiliriz.”

Öte yandan TTB, yeni beyaz kod datalarının paylaşılması talebiyle 3 Mart’ta Sıhhat Bakanlığı’na yazdığı yazıya karşılık verilmediği gerekçesiyle, 16 Mayıs’ta yönetim mahkemesine müracaatta bulundu.

‘Kendimizi inançta hissetmiyoruz’

Bayan Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Prof. Dr. Cem Baykal, meslektaşının öldürüldüğü haberini aldığında hasta baktığını söylüyor.

Baykal başta inanmak istemediğini ve palavra haber olabileceğini düşündüğünü ancak akabinde katılaşan bilgilerle büyük bir hüzün duyduğunu belirtiyor.

28 yıllık hekimlik hayatında hiçbir periyot sıhhat çalışanlarına yönelik bu derece ‘yalnızlaştırma’ siyasetinin izlenmediğini belirten Baykal’a nazaran, mesleğe başlamasından bu yana hekimlik mesleğine karşı işlenen kabahatlerin boyutu hiç bu kadar ciddileşmemişti:

“Yıllarca en ağır, en gerilimli devlet hastanelerinde çalıştım ama hiçbir vakit bir hasta yakınının bir tabibi vurabileceği ihtimali aklımıza dahi gelmezdi. En fazla size saygısızlık edenler olurdu ve bunu da bir biçimde oturup anlatarak çözerdiniz.

“Bir tabibin vazifesi başında öldürülmesi hem kendimizi çok inançsız hissetmemize sebep oluyor hem de ülke için çok müthiş.”

Baykal, politikler ve kamu yöneticilerinin sağlıkçıların uğradığı şiddet karşısında sağlıkçıların yanında duran bir tavır sergilemediğini, tersine önemli bir umursamazlık içerisinde olduklarını düşünüyor.

Devlet mensuplarının tavrının halktaki yansımasının “hekime karşı kolaylıkla şiddete başvurmak” olduğunu söyleyen Baykal’a nazaran, toplumda “nasılsa hiçbir yaptırımı olmayacak” algısının yerleştiğini savunuyor.

Baykal sıhhatte şiddetin önüne geçebilmek için uygulanacak en tesirli formüllerden birisinin, şiddete başvuran şahısların acil olmayan sıhhat hizmetlerinden muhakkak bir müddet yoksun bırakılması olduğunu düşünüyor.

Tabiplerin talepleri ne?

Mayıs ayında 39 bin doktor tarafından imzalanan bildiriyle, sıhhat sisteminin ve doktorların çalışma şartlarının uygunlaştırılması için “10 acil talep” belirlenmişti.

Birinci basamak sıhhat hizmetleri güçlendirilmesi, tabiplerin hastalarına “5 dakika değil” kâfi müddet ayırmalarını sağlayacak çalışma şartları, “Şehir-şirket hastaneleri” siyasetinden vazgeçilmesi, sıhhate ayrılan kamu bütçesinin artırılması ve sıhhat hizmetinin toplumdaki herkes için parasız olması, doktorlar için 7200 ek gösterge…

Ancak Türkiye’de tabiplerin meseleleri da talepleri de bunlardan ibaret değil.

Fincancı’ya nazaran Karakaya’nın misyon yaparken öldürüldüğü kent hastaneleri modeli, sıhhat sisteminde tüm sıkıntıları barındıran bir hastane modeli:

“Devasa hastanelerde çok sayıda doktor, birbiriyle irtibat kurmadan küçük odalarda yalıtılmış biçimde sıhhat hizmeti üretmeye zorlanıyor. Randevu müddetleri gitgide kısaldıkça, sıkıntısına karşılık bulamayan hasta tabip hekim, hastane hastane dolaşarak daima sistemin içinde kalmaya ve tüketmeye zorlanıyor.

“3-5 dakika üzere sonlu bir vakitte tanıya zorlanma, daha fazla tetkik manasına geliyor. Tüketim ve kar artıyor. İrtibat ortadan kalktığı için hasta ve tabip birbirlerini bir hak öznesi olarak görmekten uzaklaşıyor.

“Hekimler, tüm sıhhat çalışanları son derece düşük temel fiyatlarını artırabilmek için performans baskısı altında belgisiz bir gelirle yaşamaya, hasebiyle daima sayıyı artırmaya zorlanıyorlar.

“Ayrıca bilhassa son yıllarda liyakatin ortadan kalkması, liyakatsiz atamalarla görevlendirilenlerin yetersizliklerini örtbas edebilmek için mobbingi araç olarak kullanması da çalışma ortamlarını gitgide daha inançsız kılıyor.”

Sıhhatte şiddet hakkındaki yasal düzenleme tesirli mi?

Mayıs ayı içinde yapılan bir yasal değişiklikle sıhhat çalışanlarına yönelik “kasten yaralama” cürmü, katalog kabahatler kapsamına alındı. Bu değişiklikle faillerin tutuklu yargılanmasının önü açılmıştı.

Fakat bu yasanın çıkmasından sonra Şanlıurfa’da Viranşehir’de bir yaralama olayının failleri mahkemeden hür bırakılmıştı.

Sıhhat Bakanlığı’nın itirazı sonrası zanlılar tutuklu yargılanmak üzere mahpusa atıldı.

Gerçekten bu yasa, sıhhat meslek örgütleri tarafından bütüncül perspektiften uzak olmakla eleştiriliyor ve bu haliyle tahlil üretemeyeceği bedellendiriliyor.

Tıp Dünyası Mecmuası’nın Haziran 2022 sayısında mevzuyu kıymetlendiren hukukçu Özgür Erbaş ve Verda Ersoy da bu düzenlemenin de evvelkilere benzeri biçimde sıhhat çalışanlarına yönelen şiddeti “önleyici tedbirler” almadığını kaydediyor:

“Önleyici anlayışta kimin sorumlu olduğu değil, hangi muhafaza tedbirinin yetersiz kaldığı, tekrar etmemesi için ne yapmak gerektiği araştırılır. Elimizde bu yola girildiğine dair bir bilgi yok.”

Hukukçular şiddet aksiyonlarının neden bu kadar yaygınlaştığını ve sıhhat hizmet alanının neden çatışma türettiğini bilimsel olarak anlamadan hazırlanan ‘yasakların’ tesirli olamayacağını kıymetlendiriyor.

Fincancı da cezasızlığı destekleyen uygulamaların önüne geçilmediği sürece yasanın hudutlu bir tesiri olacağını kıymetlendiriyor:

“Sağlıkta şiddet yasası çıkmadan evvel TTB bir taslak hazırlayarak Meclis’e iletmiş lakin kabul görmemişti. Gerisi gerisine şiddet olayları üzerine apar topar bir düzenleme yapıldı lakin Sıhhat Temel Kanunu içinde ve TCK ile CMK atıfları olmadığı için uygulamada da yer bulmadı.

“Son düzenleme en azından bu atıflar ve katalog cürümler kapsamına alınmasıyla daha tesirli bir uygulamaya dönüşebilirse de, bildirim süreci ve yargılama şiddete uğrayanı bezdirecek süreçleri gerektirdiği için pek çok meslektaşımız müracaat yapmıyor.”

Ne olmuştu?

Konya Kent Hastanesi’nde Kardiyoloji Uzmanı Ekrem Karakaya, bir hasta yakını tarafından başından vurularak öldürüldü.

Resmi makamlar, tabibi silahla öldüren Hacı Mehmet Akçay’ın cinayet sonrası intihar ettiğini açıkladı.

Saldırganın bir ay evvel kalp krizinden hayatını yitiren annesi Kezban Akçay’ın vefatından Karakaya’yı sorumlu tuttuğu için olayı gerçekleştirdiği kestirim ediliyor.

Akçay diğer bir hastanede güvenlik vazifelisi olarak çalışıyordu.

Olay, 14.30 sıralarında Karatay ilçesinde Konya Kent Hastanesi’nin kardiyoloji kısmında meydana geldi.

Başından yaralanan tabip Ekrem Karakaya çabucak ameliyata alındı lakin meslektaşlarının eforlarına karşın kurtarılamadı.

Sıhhat Bakanı Fahrettin Koca, atakla ilgili olarak Twitter hesabından bir bildiri paylaştı ve “caniliğin araştırıldığını” söyledi.